Leven met God en de Bijbel - De Nieuwe Psalmberijming
Berijmde psalmen | Door Heleen Visser
Na meer dan tien jaar zing ik weer berijmde psalmen in de kerk. Al die jaren miste ik de berijmde psalmen en het orgel. Psalmen waren het liedboek van Jezus, las ik in het Nederlands Dagblad. Er zijn veel mooie Opwekkingsliederen, maar die wegen voor mij toch niet op tegen de psalmen. Toen de evangelische gemeente waar we lid waren, verhuisde naar een van oorsprong PKN-kerkgebouw, was het orgel het eerste wat de kerk uit moest. Dat vond ik jammer en de synthesizer als muziekinstrument en sfeermaker verveelde me al snel.
De psalmen worden bij ons in de kerk gezongen in: de Oude Berijming van 1773, de Psalmberijming van 1968 en in De Nieuwe Psalmberijming van 2021. De eerste tijd zong ik ze het liefst in de Oude Berijming van 1773. Daarmee ben ik opgegroeid en veel van deze psalmverzen ken ik uit mijn hoofd. De Psalmberijming van 1968 vind ik niet veel duidelijker of beter te begrijpen dan de Oude Berijming uit 1773. De Nieuwe Psalmberijming van 2021 kan ik steeds meer waarderen.
De Nieuwe Psalmberijming
De Nieuwe Psalmberijming is echt heel anders dan de vorige berijmingen. De taal is een stuk eenvoudiger. Je begrijpt wat je zingt. Tijdens het zingen denk ik niet alleen aan de toepassing voor en voor mezelf, maar ook vaak aan de geschiedenis uit het Oude Testament, waarover de Psalm gaat.
De uitgangspunten voor De Nieuwe Psalmberijming zijn te lezen op DNP-website: Hedendaags Nederlands, Rijm en andere dichterlijke zaken, Grondtaal, Getrouwheid, Compactheid, Coupletten en vorm, Muziek en tekst en Hoofdletters en spelling. Ook staan de teksten van alle berijmde psalmen in DNP staan op deze website én in nog vier andere berijmingen (Petrus Datheen, Oude Berijming 1773, Liedboek voor de Kerken en Gereformeerd Kerkboek).
Hedendaags Nederlands
De DNP is beter te begrijpen, omdat de taal ervan, van deze tijd is. Volgens de informatie op DNP-website, zijn verouderde woorden zoals ‘welzalig’ of ‘goedertieren’ zoveel mogelijk vermeden en is ook het woord ‘gij’ niet gebruikt. DNP laat geen onbeklemtoonde klinkers weg, zoals ‘in ’t spoor’ of ‘kindren’ en DNP voegt ook geen onbeklemtoonde lettergrepen toe, zoals ‘neder’ voor ‘neer’ en ‘weder’ voor ‘weer’. Verouderde naamvalsvormen zijn niet gebruikt: geen ‘der’, ‘des’ en ‘uwe’.
Messiaanse interpretatie
Messiaanse psalmen wijzen op Jezus. DNP heeft zich hier niet door laten leiden, omdat deze psalmen in eerste instantie een aardse koning van Israël bezongen. Maar er is gestreefd naar verwoordingen die een messiaanse interpretatie niet bij voorbaat uitsluit.
Psalm 72 vers 1 en 2 DNP
1. God, laat de koning goed regeren,
met recht en met beleid.
Wil hem de wijze wetten leren
van uw gerechtigheid.
Dan zal uw volk in vrede leven,
dan wordt er recht gedaan:
verdrukten zal hij redding geven,
verdrukkers pakt hij aan.
2. Laat onze koning hooggeacht zijn
zolang de zon bestaat.
Moge hij eeuwen aan de macht zijn
totdat de maan vergaat.
Hij brengt nieuw leven, als de regen
die dorstig land bevloeit:
wie eerlijk leeft ervaart zijn zegen,
terwijl de vrede bloeit.
Psalm 72 vers 1, 2 en 3 OB 1773
1. Geef, HEER', den Koning Uwe rechten,
En Uw gerechtigheid
Aan 's Konings zoon om Uwe knechten,
Te richten met beleid.
Dan zal Hij al Uw volk beheren,
Rechtvaardig, wijs en zacht;
En Uw ellendigen regeren;
Hun recht doen op hun klacht.
2. De bergen zullen vrede dragen,
De heuvels heilig recht;
Hij zal hun vrolijk op doen dagen,
Het heil, hun toegezegd.
't Ellendig volk wordt dan uit lijden
Door Zijnen arm gerukt
Hij zal nooddruftigen bevrijden;
Verbrijz'len, wie verdrukt.
3. Zij zullen U eerbiedig vrezen,
Zolang er zon of maan
Bij 't nageslacht ten licht zal wezen
En op- en ondergaan.
Hij zal gelijk zijn aan den regen,
Die daalt op 't late gras;
Aan droppels, die met milden zegen
Besproeien 't veldgewas.
Compactheid
In de kerk zongen we laatst Psalm 81:1 uit De Nieuwe Psalmberijming en ik dacht ‘welk vers in de Oude Berijming van 1773 is dit?’ Aan de melodie herkende ik ‘Opent uwen mond’, het eerste psalmvers wat ik leerde op de Hellenbroekschool. Later zag ik dat psalm 81 in De Nieuwe Psalmberijming 9 verzen heeft en in de Oude Berijming, 18 verzen.
Psalm 81 vers 1 DNP
God is onze kracht!
Laat je stem maar schallen.
Speel uit alle macht
op bazuin en fluit,
tamboerijn en luit.
Feest is het voor allen.
Psalm 81 vers 1 OB 1773
Zingt nu blij te moe
't Machtig Opperwezen
Enen lofzang toe;
Om ons heilgenot
Worde Jakobs God,
Met gejuich geprezen.
De Nieuwe Psalmberijming is een stuk compacter en heeft daarom minder verzen dan vorige berijmingen. Vandaar dat ik Psalm 81 even niet goed kon plaatsen. Nog een voorbeeld is Psalm 119, die bestaat in DNP nog maar uit 44 berijmde verzen, tegen 66 in het Liedboek en zelfs 88 in de OB van 1773. Dit komt doordat details uit de onberijmde tekst zijn weggelaten en er niet van alles is toegevoegd om het rijmend te krijgen.
De berijming van 1773 heeft als slot van Psalm 72 ‘de wereld hoor en volg’ mijn zangen/ met amen, amen na’. Van deze woorden is alles behalve het ‘amen, amen’ vrije toevoeging. In de berijming van Psalm 150 in het Liedboek voor de Kerken staat ‘cither, cimbel, tamboerijn,/ laat uw maat de maatslag zijn/ van Gods ongemeten wezen’. Hoe poëtisch dit ook klinkt, de laatste twee regels zijn niet in de grondtekst terug te vinden. DNP heeft ernaar gestreefd om dergelijke uitweidingen te voorkomen.
Al schrijvend ben ik nog enthousiaster geworden over DNP. Al blijf ik de psalmen af en toe ook graag in de OB zingen, omdat ik er goede herinneringen aan heb. Maar ik begrijp dat de OB kinderen en tieners van nu, niet aanspreekt.
Lees hier het hele artikel op de website 'Leven met God en de Bijbel'
